Deltamania

Maar weinig beroemdheden treden naar buiten met hun eigen bipolaire stoornis. Van veel bekende mensen wordt verondersteld dat zij manisch-depressief zijn, maar het is heel moeilijk om dat bevestigd te krijgen. Catharina Zeta-Jones is hier een uitzondering op.catherine_zeta_jones Als ik het goed begrijp kwam per ongeluk naar buiten dat zij een bipolaire stoornis zou hebben. Toen dit eenmaal rondging, heeft ze dit zelf bevestigd. In dit filmpje op YouTube zegt ze daar kort iets over. Overigens een filmpje naar aanleiding van een film, Side Effects, waarin zij zelf een psychiater speelt. http://www.youtube.com/watch?v=9Me3XWV-wBY

Catharina Zeta-Jones heeft in vele films gespeeld. O.a. in ‘the Mask of Zorro’, ‘Traffic’ en ‘Chicago’. Zij is getrouwd met Michael Douglas.

Meer informatie rond Catharina Zeta-Jones en haar bipolaire stoornis: http://www.huffingtonpost.com/tag/catherine-zeta-jones-bipolar-disorder

Voor Brian Wilson was de toegang tot drugs gemakkelijk en de mogelijkheid om zijn mentale problemen hiermee te proberen te verlichten waren dan ook ruim voorhanden. Door het nemen van marihuana, hasjiesj of LSD hoopte hij meer creativiteit te krijgen. Eerst leek het te werken, hij maakte ‘Good Vibrations” en begon aan zijn vooraf aangekondigde meesterwerk ‘Smile’. Dit album zou hij niet afmaken. De drugs, geeft hij later toe, zorgde voor meer creativiteit, maar door de ‘overspannenheid’ waar hij al mee te maken had, zorgde het ook voor een definitieve kortsluiting.

Kenners van Brian’s muziek zeggen dat als je naar de b-kantjes van de vrolijke hits van de Beach Boys luistert er al wat melancholisch in zat. Zoals ‘In the back of my head’, ‘Let me wonder’ en ‘In my room’. Iets wat ook doordrong op de Pet Sounds plaat. De overige Beach Boys wilden surfmuziek maken en niet wat Brain nu aan het schrijven was, ook al vond John Lennon deze muziek het beste dat hij ooit had gehoord. Brain Wilson gaf later toe dat in die muziek zijn verdriet hoorbaar is en de somberheid uit zijn

De behandelaar Eugene Landy is onlosmakelijk verbonden met Brain Wilson. Deze therapeut behandelde Wilson over een langere periode. Het was iemand die als behandelaar zijn grenzen ver te buiten ging en op enig moment bijna de volledige controle over Brain Wilson overnam, niet alleen op therapeutisch gebied, maar ook op creatief gebied. Tenslotte werd hij ook de manager van Brian, waarbij hij vanuit de afhankelijkheidsrelatie misbruik van hem maakte op zakelijk vlak. Als therapeut zijn hem later om deze reden zijn bevoegdheden ontnomen, mede op aandringen van de familie van Brian Wilson. brianwilson2

Na de zogenaamde ‘ Landy ‘ jaren is Brian Wilson weer in behandeling gegaan. Nog altijd ervaart hij het als een dagelijks gevecht, maar gaat het goed met hem, vooral door de steun en begeleiding van zijn tweede vrouw, die hij in 1995 trouwde. Op diverse momenten was er sprake van een reünie van The Beach Boys, maar na het overlijden van Carl Wilson zijn ze niet meer bij elkaar geweest. Tot voor kort toerde Brian Wilson nog regelmatig voor solo optredens en werkte hij met diverse andere artiesten samen.

Brain Wilson is natuurlijk de creatieve kracht van de Beach Boys geweest, maar speelde sinds 1968 nog maar een kleine rol binnen de band en ging niet meer mee naar optredens. Dit had te maken met alle problemen waarmee hij te kampen had. Hij bracht veel tijd door in bed; slapend, drugs gebruikend en obsessief aan het eten. Van zijn ‘Beach Boy-look’ was uiteindelijk niet veel meer over. Toen hij na lange tijd in het psychiatrische circuit terecht kwam, constateerde men dat hij waarschijnlijk een ‘schizoaffectieve stoornis van het bipolaire type’ moest hebben.brian wilson

Men dacht aan deze aandoening o.a. omdat hij stemmen hoorde. In opdracht van deze stemmen vertoonde hij vreemd gedrag. Hij had verder een laag gevoel van eigenwaarde, ook omdat de stemmen hem constant doorgaven dat hij niets waard was. Hierdoor voelde hij zich depressief.

Wat nu precies van invloed is geweest op de problemen van Brian Wilson is niet geheel duidelijk. Zijn vader zou hem nogal hardhandig hebben aangepakt. Sommigen zeggen dat hij bezweek onder de druk, als leider van een van de populairste bands uit die tijd. De Beach Boys waren almaar aan het reizen en optreden en voortdurend werden hoge verwachtingen uitgesproken door fans en critici om met een nog mooier geluid te komen op een volgend album. Het is hem in ieder geval te veel geworden.

Op enig moment kreeg hij een inzinking op een vliegveld toen hij weer naar een optreden moest. Aanvankelijk afgedaan als vliegangst, werd het later duidelijk dat er veel meer aan de hand was.beach boys

Nina Simone is wereldberoemd geworden als pianiste en zangeres. Zij speelde allerlei genres: soul, jazz, blues, pop. In een lange carriere heeft zij grote hits gekend. Misschien is de bekendste in Nederland ‘My baby just cares for me’, omdat deze nog niet zo heel lang geleden opnieuw is uitgebracht.

Eigenlijk had zij klassiek pianiste willen worden, maar zij werd in die tijd, als zwarte jonge vrouw, niet toegelaten tot het conservatorium. Misschien omdat zij de rassenscheiding zo duidelijk aan den lijve had ondervonden, was zij in de jaren vijftig en zestig fervent voorvechter van de rechten van de zwarte inwoners van de Verenigde Staten. Haar woede over de misstanden van die tijd – de tijd van Martin Luther King en Malcolm X – kwam bijvoorbeeld tot uiting in haar beroemde song ‘Mississippi Goddam’.  Ook tijdens optredens kon zij hele tirades houden en oproepen tot verzet.

Prive had zij een zwaar leven. Zij is jarenlang getrouwd geweest met een gewelddadige man. Bovenal heeft zij lange periodes gekend met diepe somberheid. In de jaren ’60 is zij daarvoor zelfs opgenomen geweest op een psychiatrische afdeling. Ook had zij regelmatig enorme woedeuitbarstingen, waarmee zij iedereen in haar omgeving bang maakte. Haar dochter is daar veelvuldig slachtoffer van geworden. Uit de jaren ’70 zijn talloze anekdotes bekend, waaruit blijkt dat Nina Simone regelmatig in de war was.

Nina Simone had een bijzondere band met Nederland. Zij heeft hier vaak opgetreden en een van haar vaste begeleiders was een Nederlander, Gerrit de Bruin. Begin jaren ’80 is bij haar de diagnose bipolaire stoornis gesteld. Dat was in die tijd minder gangbaar dan tegenwoordig. Zij is daarvoor behandeld door een Nederlandse psychiater, die haar Trilafon voorschreef. Dit is een antipsychoticum, dat tegenwoordig niet zo vaak meer wordt voorgeschreven.

Door deze behandeling is zij wat stabieler geworden, maar zij heeft vaak geklaagd over gevoelsarmoede door de medicijnen, waardoor zij vond dat zij muzikaal minder presteerde. Zij heeft echter tot op hoge leeftijd succesvol opgetreden. In 1998 stond zij op het podium met Michael Jackson en Nelson Mandela. In 2001 hield zij nog een tirade tegen het presidentschap van George Bush, waarna zij opnieuw ‘Mississippi Goddam’ zong. In 2003 overleed zij in Frankrijk aan de gevolgen van borstkanker.

Veel mensen met een bipolaire stoornis houden een life-chart bij. Hiermee krijg je meer zicht op het patroon van de stemmingswisselingen en welke factoren daarop van invloed zijn. Het is echter nog een hele belasting dagelijks allerlei zaken bij te houden en in te vullen.

Nu het gebruik van de mobiele telefoon zo wijdverbreid is – iedereen heeft vrijwel altijd een telefoon op zak – zou het mooi zijn als die telefoon vanzelf van alles meet en bijhoudt. In de gemiddelde smartphone zitten allerlei sensoren, die vrij gemakkelijk beweging, hartslag, snelheid van spreken etc. kunnen meten. Je zou dit soort gegevens kunnen koppelen aan subjectieve maten, bijvoorbeeld hoe iemand gestemd is. Zo krijg je in 1 klap heel veel informatie. Er zijn zelfs onderzoeken gedaan met dit soort technieken waaruit blijkt dat de sensoren eerder in de gaten hebben dat iemand manisch wordt, dan de patiënt zelf of zijn omgeving.

Een interessante ontwikkeling!

Al veel heb ik geschreven over creativiteit en de bipolaire stoornis. Dat dit verband bestaat, is aannemelijk, maar het is erg moeilijk aan te tonen.

Onderzoekers uit de Verenigde Staten hebben nog een aardige studie hiernaar verricht. Bij 835 studenten namen ze twee vragenlijsten af. Een die het bipolaire risico in kaart bracht (de HPS, hypomanic personality scale) en een die een indruk gaf van ‘inspiratie’. Met een zelf ontworpen vragenlijst probeerden zij na te gaan of de proefpersonen dachten dat hun inspiratie uit henzelf, uit anderen of uit de wijdere omgeving ontstond.

Studenten die gevoelig zijn voor bipolaire stemmingswisselingen, rapporteerden meer inspiratie en hadden ook vaker het gevoel dat die inspiratie uit henzelf kwam.

(bron: Jones et al., PlosONe 2014)