Deltamania

In mijn voorlichtingsboekje ‘Manisch depressief en nu?’ wordt een heel oud onderzoek aangehaald. Het is eigenlijk nog altijd interessant en herkenbaar.

Vanuit het vliegveld Heathrow in Londen werden in 2 jaar 186 patiënten naar een psychiatrisch ziekenhuis gebracht. Alleen stemmingsstoornissen waren gerelateerd aan verandering van tijdzone. Voor bijvoorbeeld schizofrenie gold dit niet. Mensen die van Oost naar West vlogen hadden een grotere kans op een depressie. (Hypo)manieen kwamen meer voor bij mensen die van West naar Oost waren gevlogen.

Dit komt overeen met onze ervaring. Als je vanuit bijvoorbeeld de Verenigde Staten terugvliegt naar Nederland sla je door het tijdsverschil eigenlijk een nacht over: een risicofactor voor manie. Als je naar Amerika vliegt, moet je meestal een nacht gaan slapen terwijl je voor je gevoel er al een nacht op hebt zitten.

Je kan je hier op voorbereiden door al enkele dagen tevoren je slaapritme te verschuiven. Bijvoorbeeld elke dag een uur eerder of later naar bed gaan, afhankelijk van naar welke kant je vliegt.

Lithium kan riskant zijn als de concentratie in het bloed, de bloedspiegel, te hoog is. Als de waarde te laag is, werkt het minder goed, maar dat is voor 1 of enkele dagen meestal niet zo’n probleem.

Een verhoogde lithiumspiegel ontstaat vooral door vocht- en zoutverlies. Als het zoutgehalte in het lichaam afneemt, probeert de nier dit zoutverlies tegen te gaan door minder lithium (zout) uit te scheiden.

Bij hoge temperaturen transpireer je meer en is het zaak het vocht en zout voldoende aan te vullen. In landen rond de Middellandse Zee of nog verder, kan het in de zomer zo warm zijn, dat je gemakkelijk uitdroogt. Bovendien kan je in dit soort landen last krijgen van diarree, waardoor je nog meer vocht verliest. Allemaal risico’s voor een verhoging van het lithium.

Zeker als je lithium gebruikt: neem op vakantie een middel tegen diarree mee. Ga liever niet uren achtereen in de volle zon liggen. Drink voldoende en gebruik voldoende zout. Neem bijvoorbeeld wat drinkbouillon mee. Krijg je toch last van diarree of braken, sla dan een keer lithium over. Bij twijfel over bijvoorbeeld vergiftigingsverschijnselen leg dan eventueel contact met je behandelaar.

Een goede voorbereiding op de vakantie verkleint het risico op een terugval. Veel mensen maken lijsten van alles wat ze moeten meenemen op reis. Als je een bipolaire stoornis hebt, horen de volgende zaken daar ook bij.

• ruim voldoende medicijnen, meer dan voor het aantal dagen dat je weg bent.
• verdeel deze medicijnen over handbagage en koffers. Mocht een koffer kwijtraken, dan zit je niet direct zonder.
• het medicijnpaspoort. Hierover heb ik eerder bericht.
• telefoonnummers van de polikliniek waar je in zorg bent, van je behandelaar of andere deskundigen aan wie je om advies zou kunnen vragen. Tegenwoordig kan je vanuit alle landen in de wereld bellen. Zeker als je in Europa blijft en er is geen tijdsverschil, kan je vaak gewoon je behandelaar of verpleegkundige bereiken.
• je noodplan of signaleringsplan.
• noodpakketje medicijnen. Stel dit samen met je behandelaar. Denk hierbij aan extra slaapmedicatie, pijnstillers of bijv. middelen tegen diarree.
• als je lithium gebruikt is het verstandig om wat pakjes bouillon mee te nemen.

Hebben anderen nog tips?

Regelmatig krijg ik de vraag of een medicijnpaspoort nodig is in het buitenland.

Voor de precieze regels verwijs ik naar een prima site van de overheid: http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/geneesmiddelen/vraag-en-antwoord/wat-moet-ik-doen-als-ik-medicijnen-wil-meenemen-naar-het-buitenland.html.

Daarin staat vermeld dat een medicijnpaspoort handig is, maar niet perse noodzakelijk. Voor medicijnen die onder de Opiumwet vallen, gelden wel strenge regels. Let op: niet alleen zogenaamde opiaten (bijv. morfine) vallen hieronder, maar ook benzodiazepinen, zoals oxazepam, lorazepam, temazepam, alprazolam etc. Ga je naar een zogenaamd Schengen-land dan is voor deze middelen een Schengen-verklaring nodig. Ga je nog verder weg, dan is meestal nog meer nodig, maar dat verschilt per land.

Ook hier geldt: ga goed voorbereid op reis!