Deltamania

Carbamazepine (Tegretol) gebruiken wij geregeld als stemmingsstabilisator. Het is soms een goed alternatief voor bijvoorbeeld lithium.

Elk medicijn kan bijwerkingen veroorzaken. Dit geldt ook voor carbamazepine.

Onlangs hoorde ik van een patient de klacht dat zij toonhoogtes anders waarnam. Zij is muzikant en merkt veranderingen van het gehoor natuurlijk snel op. Het was haar opgevallen dat zij sommige klanken in een iets lagere toon hoorde dan gewoonlijk. Voor haar niet zo vervelend om carbamazepine weer te staken, maar toch opmerkelijk.

Inderdaad staat een verandering van de waarneming van toonhoogten in de rij mogelijke bijwerkingen van carbamazepine, maar ik had het nog niet eerder gehoord. Ik ben er nog niet helemaal achter hoe dit verklaard kan worden. Carbamazepine heeft een effect op de geleiding in zenuwen. Daarom wordt het ook nog wel eens gebruikt bij ‘zenuwpijnen’ (neuropathie). Misschien heeft het zo ook een effect op de gehoorszenuw en merkt iemand met een heel precies gehoor enige verandering.

Eerder heb ik al berichtjes gepubliceerd over beroemdheden met een bipolaire stoornis. Ik noemde bijvoorbeeld Kurt Cobain http://www.deltamania.nl/kurt-cobain-bipolair/, Stephen Fry http://www.deltamania.nl/beroemdheden-met-bipolaire-stoornis/ en Kay Jamison http://www.deltamania.nl/nog-een-beroemdheid-met-bipolaire-stoornis/.

De manisch-depressieve stoornis spreekt nogal tot de verbeelding. Je zou denken dat er dus flink wat films zijn gemaakt over dit thema. Ik ken echter weinig Hollywood-films waarin de hoofdrolspeler bipolair is. Ik kom niet veel verder dan Mr. Jones. Dit is een romantische komedie uit 1993 met Richard Gere in de hoofdrol. Eigenlijk een nogal saaie film. Weet iemand meer voorbeelden?

Psychiaters komen wel vaak voor in bioscoop-films. Meestal spelen zij een dubieuze rol in het verhaal en zijn het wat vreemde of gevaarlijke types. Zo ontstaat een niet erg reeel beeld van de gemiddelde psychiater (althans, naar mijn indruk…). Voorbeelden zijn Hannibal Lecter (Anthony Hopkins) in the Silence of the Lambs, Dr. Ben Sobel (Billy Christal) in Analyze This (erg grappige film) en Dr. Jack Mickler (Marlon Brando) in Don Juan DeMarco.

Veel manisch-depressieve patienten gebruiken lithium. Dit middel werkt vaak uitstekend.

Met lithium moet wel zorgvuldig worden omgegaan. Belangrijk om te weten is dat de lithiumconcentratie – wij noemen dat de lithiumspiegel – regelmatig in het bloed gemeten moet worden.

Doorgaans houden wij aan dat de waarde niet onder 0,6 mmol/l moet komen. Een lagere concentratie heeft weinig zin, meestal werkt het dan onvoldoende.
In de stabiele situatie proberen we de lithiumspiegel niet boven 0,8 mmol/l te laten uitkomen. Als iemand toch klachten houdt, van een manie of een depressie, laten we de concentratie soms oplopen tot maximaal 1,2 mmol/l. Hoger kan echt niet, omdat dat meer bijwerkingen geeft, of zelfs schadelijk kan zijn voor bijvoorbeeld de nieren.

Op onze polikliniek controleren wij iedereen minimaal 1 keer per 3 maanden. Belangrijk is verder dat bloed geprikt moet worden 12 uur na inname van lithium. Als een veel langere of veel kortere periode tussenzit zijn de concentraties niet meer betrouwbaar.

Zoals al eerder vermeld (http://www.deltamania.nl/alcohol-en-de-bipolaire-stoornis/), gaat de manisch-depressieve stoornis vaker dan gemiddeld gepaard met een alcoholprobleem.

Speciaal voor mensen die last hebben van stemmingswisselingen en tegelijk een neiging hebben om te veel te drinken, zijn wij een spreekuur begonnen in samenwerking met BoumanGGZ.

Wij hopen zo nog meer bipolaire patienten uit de regio Rijnmond gebruik te laten maken van onze kennis en ervaring.

Eerder schreef ik al over de tv-serie Homeland. De eerste serie is te koop in Nederland. Ik bekijk hem met bijzondere aandacht voor de bipolaire stoornis van de hoofdpersoon.

Zie ook de berichten in november en december: http://www.deltamania.nl/manisch-depressief-in-homeland/ en  http://www.deltamania.nl/homeland-clozapine-voor-de-manisch-depressieve-stoornis/.

Duidelijk is dat Carrie, de CIA-officier, medicijnen slikt voor, zoals zij zelf zegt, een stemmingsstoornis. Als dit inderdaad een manisch-depressieve stoornis betreft, speelt zij in de eerste afleveringen met vuur. Zij lijkt af en toe haar medicijnen (bijna) te vergeten, ze slaapt erg weinig en neigt af en toe wat te veel alcohol te drinken. Daarbij begeeft zij zich in uitermate spannende zaken, die haar ook persoonlijk treffen. Al met al heel wat risicofactoren bij elkaar. Stevenen we af op een manie of depressie?

Met de medicijnen die wij nu tot onze beschikking hebben, kunnen we de meeste manisch-depressieve mensen redelijk stabiel krijgen. Het blijft echter vaak een heel gepuzzel en soms kan er lang overheen gaan eer de juiste medicatie is gevonden. Al die tijd heeft de patient veel last van depressieve of manische klachten.

Vooral de bipolaire depressie is soms lastig te bestrijden. Dit, terwijl de bipolaire patient vaak het meest last heeft van de depressieve fase. Dit duurt ook meestal veel langer dan de manische fase.

We hebben dus dringend behoefte aan effectievere medicijnen.

Zit er nog wat aan te komen? Allerlei onderzoek vindt op dit gebied plaats, maar voor zover ik kan overzien is er niet op korte termijn een echt nieuw middel voorhanden. Het meeste verwacht ik nog van ‘ketamine’ of daarvan afgeleide medicijnen.

Ketamine is eigenlijk al erg oud. Het bijzondere van dit middel is dat het snel, vaak binnen uren, depressieve klachten kan verhelpen nadat het intraveneus is toegediend. Het heeft echter ook een kans op (ernstige) bijwerkingen en het is de vraag of het effect lang aanhoudt. De gunstige werking geeft in ieder geval richting aan verder onderzoek naar de oorzaken van de bipolaire depressie en nieuwe behandelingen.